به گزارش شفق خبر؛ برای چند دقیقه چشم های خود را ببندید و تصور کنید؛ تخیل کردن و زندگی در دنیای موازی یکی از دم دست ترین و ارزان ترین تفریحات بشر است؛ چشم های خود را ببندید و زمان را این بار نه به اعماق تاریخ که به آینده سفر کنید.

تصور کنید در شهری مدرن، با دسترسی آسان و برابر به امکانات و تسهیلات شهری به سر می برید، شهری که در آن برنامه ها شما را مدیریت می کنند و علاوه بر ممانعت از اتلاف وقت، انرژی و سرمایه عزیزتان، شما را در کمترین زمان ممکن، با بیشترین سطح کارایی و بهره وری به بالاترین میزان از انتظاراتتان می رسانند. شما برای انجام هیچ کاری در صف نمی مانید، همه چیز از قبل برنامه ریزی شده و در نهایت احترام به امور شما رسیدگی می شود، نامه ها به موقع امضا می‌شوند، پرونده ها گم نمی‌شوند، زمان برای من شهروند کم توان حرکتی، برای مادری سالمند یا پدری جانباز، برای مادری با یک کالسکه همراه و برای بچه هایی که تازه پای رفتن پیدا کرده اند و شوق دویدن دارند همان‌قدر ارزش دارد که برای شما شهروند جوان، سالم و سر پا.

چنین شهری محیط زیستی پاک و ترافیکی آرام و روان و بی تردید شهروندانی نه بی اعصاب که خوشرو و برخوردار از استانداردهای بالای رفتاری و روابط اجتماعی هم دارد. شهروندانی که دیگر قرار نیست برای انجام یک کار ساده اداری، پاشنه را ور بکشند و خود را آماده یک زور آزمایی جانانه از این اتاق به آن اتاق و از این کارمند و اداره به آن اداره و کارمند کنند. در چنین شهری متصدیان اداری و ارباب رجوع در یک صف و نه در مقابل هم ایستاده اند. در چنین شهری، بنچاق و قباله و سند تنها یک کد است و جای آن نه در پستو و نه در گاو صندوق که در… است.

من نام این شهر را «مدینه فاضله» می گذارم اما امروزی ها به آن می گویند شهر هوشمند.

چشم های خود را باز کنید؛ تخیل کافی است، قطعا نه با این سرعت و نه با آن کیفیت؛ اما شاید یک روز زندگی در چنین بستر امن و آرامی برای ما هم اتفاق افتاد.

فاصله بین رویا تا واقعیت برای شهروندان مانند فاصله بین خواستن تا توانستن است برای شهریاران.

آنها تخیلات ما را به الزامات، باید ها و نبایدها، موانع و چالش های پیش رو و هزاران اما و اگر دیگر گره می زنند و در نهایت تحقق رویاها را به زمانی دیگر، بی تردید پس از فراهم شدن زیرساخت ها موکول می کنند.

بله همینطور است! متاسفانه ما هنوز در مرحله زیرساخت ها قرار داریم و این همان قسمت دردناک ماجرا است؛ همان‌جایی که منافع سازمان ها در تضاد با هم قرار می گیرد و منفعت بزرگ‌تری قربانی منافع کوچک‌تر می شود.

در گفتگو با تعدادی از صاحب نظران و فعالان مسایل شهری، موضوع هوشمندسازی شهر قزوین را مورد بحث و بررسی قرار دادیم. آنچه پیش رو دارید خلاصه ای از این گفتگو است.

شهرداری هوشمند؛ گام اول تحقق شهر هوشمند

مهدی خانی، رئیس کمیسیون عمران، ترافیک و امور زیربنایی شورای اسلامی شهر قزوین است، چهره منتخب دانشگاهیان و اهالی علم و اندیشه در تالار مردم.

او در تعریف شهر هوشمند می گوید: شهر هوشمند، شهری است که در آن از فناوری اطلاعات و ارتباطات استفاده می‌شود تا بهره‌وری عملیاتی افزایش یابد، اطلاعات با همه به اشتراک گذاشته شود و ارائه‌ خدمات به شهروندان بهبود یابد؛ تعریف دقیق شهر هوشمند، ممکن است بسته به جامعه‌ هدف، متفاوت باشد و از اهداف شهر هوشمند، می‌توان به افزایش بهره‌وری عملیات‌های شهری و رشد اقتصادی اشاره کرد. در یک شهر هوشمند، با استفاده از تحلیل داده و استفاده از فناوری‌های هوشمند، سعی می‌شود کیفیت زندگی شهروندان بهبود یابد. ارزش یک شهر هوشمند، وابسته به چگونگی استفاده از فناوری‌های مختلف برای بهبود زندگی است و حجم فناوری‌های استفاده شده، خیلی مهم نیست.

این عضو پارلمان شهری قزوین که یکی از دغدغه های اصلی اش حل معضل ترافیک در شهر است و برای تحقق آن طرح ها و برنامه هایی نیز تهیه نموده و در دست تهیه دارد، معتقد است؛ گام اول در  تحقق شهر هوشمند، برخورداری از شهرداری هوشمند است و تا مادامی که این نهاد در این زمینه به صورت کامل به فناوری روز در زمینه جمع آوری، بایگانی، پردازش، به روز رسانی و تبادل اطلاعات برخوردار نباشد، نمی تواند برای اجرای طرح شهر هوشمند اقدامی انجام دهد.

مهدی خانی همچنین از برنامه ریزی برای اجرای طرح هوشمند سازی شهرداری خبر می دهد و می گوید: بر اساس این طرح یک مدل برنامه ریزی به موضوعاتی همچون حمل و نقل و ترافیک، مصرف انرژی، آلودگی هوا، بهینه سازی زیرساخت های شهری و ارتقای سطح کیفی زندگی شهروندان با اتکا به رویکرد سیستماتیک و بر مبنای تبادل اطلاعات تهیه شده است و بر اساس چشم انداز تعریف شده باید ظرف مدت ۴سال به مرحله اجرا برسد.

رئیس کمیسیون عمران، ترافیک و امور زیربنایی شهر قزوین، دیگر مولفه حیاتی در تحقق شهر هوشمند را شهروندان هوشمند می داند و ادامه می دهد: «شهروند هوشمند» شهروندی است که از توانایی و مهارت لازم به منظور کار با پایانه ها و سامانه های الکترونیکی برخوردار باشد و به بخشی فعال و کارآ از این فرآیند تبدیل شود نه اینکه روند فعالیت این چرخه را متوقف یا کُند کند.

وی با بیان اینکه بی تردید تحقق شهر هوشمند منجر به دسترسی آسان شهروندان و دستگاه ها و نهادهای مرتبط با شهرداری به ویژه ارگان های خدمات رسان به خدمات شهری می شود، تصریح می کند: نباید فراموش کرد که هوشمندسازی فرآیندهای شهری تنها به الکترونیکی نمودن فرآیندها در شهر ها ختم نمی شود و طیف وسیعی از تبادلات و تعاملات را در حوزه های مختلف در بر می‌گیرد.

وی می افزاید: در پروژه پیشنهادی هوشمندسازی شهر قزوین، با تفکیک سازمانی و بر اساس نتایج حاصل از مطالعات اولیه و بهره گیری از تجربیات شهرهای موفق، مکاتباتی با سازمان های شهرداری و همچنین بنیاد نخبگان و مراکز علمی و تحقیقاتی و دانشگاهی صورت گرفته و موضوع از نظر زیرساخت های هوشمند، محیط زیست هوشمند، شهروندان هوشمند، حمل و نقل و ترافیک هوشمند، اقتصاد هوشمند، مدیریت هوشمند باغستان و سازمان باغستان های شهر، سرمایه گذاری و مشارکت های مردمی هوشمند و مواردی از این دست مورد بررسی علمی قرار گرفته و از نظرات کارشناسان و فعالان متعهد و متخصص این حوزه ها بهره برداری شده است.

تشکیل شورای راهبردی استانی و کارگروه های تخصصی؛ راهکار گشایش اجرای طرح شهر هوشمند

رئیس سازمان فناوری اطلاعات شهرداری قزوین هم دیدگاهی منطقی به تحقق شهر هوشمند در قزوین دارد و سهم اصلی برنامه ریزی، هدفگذاری و سرمایه گذاری به منظور دستیابی به چنین جایگاهی را به شهرداری می دهد و می گوید: شهرداری سکاندار مجموعه مدیریت شهری در راستای دستیابی به این مهم است چرا که کلیه زیرساخت ها و خدمات شهری به نوعی یا توسط شهرداری تامین و ارایه می شود و یا با واسطه و از طریق بسترهای شهرداری به دست مخاطبان می رسد.

محسن اسفندیاری ادامه می دهد: هر چند باید پذیرفت که علی رغم برخورداری شهرداری از چنین شأن و منزلتی، اما به هر حال در بستر شهر، بسیاری از نهادهای دیگر نیز دستی بر آتش دارند و چه در بعد بالادستی و قانونگذاری و چه در سطح ادارات اجرایی و نهادهای خدمات رسان مانند آب، برق، گاز و مخابرات و… نقشی را در این میان بر عهده دارند.

وی پیشنهاد تشکیل «شورای راهبردی استانی»  به منظور تسریع در روند دستیابی به سطح اولیه از شهر هوشمند را مطرح و تاکید می کند: تشکیل دبیرخانه شهر هوشمند و کارگروه های تخصصی با محوریت رئوس مهم و کلیدی شهر هوشمند می تواند موتور محرک دستیابی به این هدف در شهر باشد.

رئیس سازمان فناوری اطلاعات شهرداری قزوین همچنین تحقق این رویکرد را مستلزم تخصیص اعتبار لازم و همچنین جلب حمایت بخش خصوصی به منظور سرمایه گذاری در این طرح می داند و می گوید: از دیگر الزامات اجرای این طرح می توان به ضرورت حمایت همه جانبه شهردار و مدیران ارشد شهرداری و استانی، همکاری بدنه شهرداری، پرداخت بدهی های گذشته و دعوت مجدد از شرکت های همکار، تعریف پست های جدید سازمانی در چارت شهرداری اشاره کرد.

اسفندیاری می گوید: بخشی از پروژه های هوشمندسازی در شهرداری مربوط به حوزه حمل و نقل و ترافیک شهری است که از مصادیق آن می توان به جایگزینی خودروهای فرسوده، استفاده از خودروهای هیبریدی، صدور پروانه و تمدید آن برای تاکسی ها و آژانس ها، طراحی و نصب QR CODE  در تاکسی ها به منظور قابل شناسایی بودن ناوگان و ایجاد درآمد پایدار از محل پرداخت های الکترونیکی، تبدیل اتوبوس های موجود به برقی، برخورداری از اپلیکیشن اعلام موقعیت ناوگان شهری، برخورداری ناوگان از وای فای، تجهیز اِلِمان های ترافیکی به اینترنت، ایجاد بستر دوچرخه و موتور برقی، TFQ و راه اندازی خدمات بر بستر موبایل و پارکینگ های هوشمند و مواردی از این دست اشاره کرد.

این مدیر شهرداری قزوین، پروژه هوشمندسازی سازمان پارک ها و فضای سبز را شامل؛ تهیه بانک اطلاعاتی از پارک ها و فضاهای سبز شهر قزوین، تصویربرداری از اِلِمان ها، شناسه سازی و پایش فضای سبز، سیستم مراقبت و نگهداری هوشمند فضای سبز، مدیریت هوشمند تأمین و توزیع انرژی مورد نیاز پارک ها و… می داند و می گوید: هوشمند سازی در این حوزه کیفیت خدمات تفریحی تفرجگاهی را تا سطح مطلوبی ارتقا خواهد داد.

وی از اشتراک گذاری فیبر نوری، داده کاوی و تحلیل هوشمند، راه اندازی OPEN DATA و تعامل با استارت آپ ها، اپ شهروندی قزوین من، راه اندازی پلتفرم سرویس های شهروندی، احداث رصدخانه داده ای شهر، اعطای بسته های تشویقی به استفاده کنندگان از خدمات الکترونیکی نیز به عنوان پروژه های هوشمندسازی سازمان زیر نظرش یاد می کند.

وی می افزاید: در بخش عمرانی نیز پروژه هوشمندسازی شهرداری شامل؛ تجهیز کارخانه آسفالت به تکنولوژی های نوین، جایگزین نمودن بایو و نانو به جای آسفالت، کنترل هوشمند ناوگان AVL، جمع آوری نخاله های ساختمانی و مواردی از این دست می باشد.

شهر هوشمند جایگزین ساختارهای فیزیکی نیست

یک کارشناس ارشد سازمان مهندسی ساختمان استان قزوین هم که مطالعاتی را در زمینه هوشمندسازی شهرها انجام داده، در این باره می گوید: درباره شهر هوشمند، معمولا کلی گویی شده و به جنبه های مختلف آن بی توجهی می شود، در واقع شهر هوشمند مفهومی گسترده، پیچیده و دارای ابعاد مختلف در حوزه های گوناگون است و شاید به دلیل همین تنوع و تعدد در معنا و مفهوم و کارکرد است که اجرای آن را با ریسک ها و نگرانی های بسیار همراه ساخته است.

وی ادامه می دهد: در تلاش برای ترسیم خصوصیات یک شهر هوشمند  در یک جمع بندی کلی چهار بعد اصلی مد نظر قرار می‌گیرد که بعد اول آن مربوط به استفاده از طیف وسیعی از فناوری‌های دیجیتال و الکترونیک برای یک شهر سایبری، دیجیتال، اطلاعاتی یا دانش‌محور است.

این کارشناس می افزاید: بعد دوم  این مفهوم شامل استفاده از فناوری اطلاعات برای متحول کردن زندگی و کار  و بعد سوم در برگیرنده تعبیه فناوری اطلاعات و ارتباطات در زیرساخت‌های شهری است.

وی می گوید: بعد چهارم که از نظر من مهم ترین بخش هوشمندسازی شهرها به شمار می رود برقراری ارتباط بین فناوری اطلاعات و ارتباطات و مردم  و دوستی و یکپارچگی این دو به منظور افزایش نوآوری، یادگیری و دانش است.

این کارشناس ارشد سازمان نظام مهندسی با بیان این مطلب که شهر هوشمند همچنین دارای چهار جزء صنعت، آموزش و پرورش، مشارکت و زیرساخت است، می گوید: اقتصاد هوشمند، مردم هوشمند، حکمرانی هوشمند، حمل و نقل هوشمند، محیط هوشمند و در نهایت زندگی هوشمند کلیدواژه ها و مفاهیم اصلی هوشمندسازی شهرها هستند و تنها زمانی ما می توانیم از شهر هوشمند سخن به میان بیاوریم که چراغ همه این مفاهیم در عمل روشن باشد.

وی با بیان اینکه شهرها باید در آینده نزدیک قادر به دستیابی به چشم اندازهای خود از طریق اتصال یکپارچه هر دو دنیای مادی و دیجیتال باشند، اظهار می دارد: بر خلاف تصور عموم، یک شهر هوشمند جایگزین ساختارهای فیزیکی نیست، بلکه یک هماهنگی بین دنیای مجازی و مادی است؛ این انتظار که یک شهر هوشمند فراتر از محدودیت‌های زمان و فضا باشد، گمراه کننده است، زیرا بستر فیزیکی مکان و موقعیت جغرافیایی هنوز هم برای شیوه زندگی و طرز عملکرد سازمان‌ها  دارای اهمیت است؛ هر چند این صحیح است که یک شهر هوشمند دارای یک پتانسیل قوی برای تغییر زندگی ما در برخی شیوه‌ها و تا اندازه‌ای از طریق کوچک کردن فاصله و زمان است.

این محقق طرح هوشمندسازی شهرها، در پایان و در تبیین نحوه عملکرد شهرهای هوشمند می گوید: شهرهای هوشمند، تلاش می‌کنند با استفاده از شبکه‌ متصل به یکدیگر، از اشیای مختلف موجود در شهر، در جهت رشد اقتصادی و بهبود کیفیت زندگی استفاده کنند و در این مسیر ابتدا نسبت به جمع‌آوری داده از طریق سنسورهای مختلف در سطح شهر اقدام نمایند و سپس با آنالیز داده‌های خام، به نتایج معنادار و قابل استفاده دست یابند و در مرحله بعد با استفاده از شبکه‌های ارتباطی قوی، نتایج به دست آمده در مرحله‌ قبل را در اختیار سیستم‌های تصمیم‌گیری قرار دهند و در پایان از اطلاعات مفید به دست آمده استفاده ‌کنند تا راه‌‌حل‌هایی بیابند، عملیات‌ها را بهینه کنند و کیفیت زندگی شهروندان را بهبود بخشند.

هر طرح موفقی را نمی توان در هر جا و با انتظار همان بهره وری اولیه به اجرا درآورد

یک کارشناس و تحلیلگر مسایل شهری هم که سابقه شهرداری قزوین و نایب رئیس شورای شهر در ادوار گذشته را در رزومه کاری خود دارد، شهر را موجودی زنده و برخوردار از روح زندگی عنوان می کند و در تبیین دیدگاه خود می گوید: هر گونه دخل و‌تصرف در شهر باید متناسب با شرایط جسمی و روحی شهر باشد.

علی حسن ظاهری ادامه می دهد: بهره گیری از تجارب موفق شهرها در اجرای طرح ها و برنامه های مختلف شهری کاری پسندیده و عقلایی است چرا که از هدر رفت منابع مالی، سرمایه انسانی، زمان و انرژی جلوگیری می کند اما این به آن معنا نیست که هر طرح موفقی را می توان در هر شهری و تحت هر شرایطی به اجرا درآورد و از نتایج و مواهب آن نیز برخوردار شد.

وی می گوید: شهرها و شهروندان آن نیازها و باید و نباید های خاص خود را دارند و باید با شناخت صحیح این نیازها و اولویت بندی آنها به بهترین نتیجه در پاسخگویی به مطالبات شهروندان و پویاسازی شهری دست یافت.

ظاهری، هوشمندسازی شهرها را ایده ای منطبق با نیاز شهروندان با لحاظ مقتضیات زمان و مکان می داند و ادامه می دهد: اما نباید فراموش کرد که اجرای چنین پروژه ای بیش از هر چیز نیازمند همفکری، همدلی و همکاری مسوولان شهری و استانی در مراحل مختلف است و تحقق چنین همگرایی در تفکر و عمل نیازمند حمایت تمام قد مسوولان بالا دستی با نگاه به منافع بزرگ‌تر شهری و استانی است چرا که اگر قرار باشد هر سازمان یا نهادی صرفا دغدغه مسایل حوزه کاری خود را داشته باشد و نسبت به سایر امور ولو خارج از حیطه مسوولیت خود بی تفاوت باشد، راه به جایی نخواهیم برد.

                                                  ****************

امروزه شهرها بیش از هر زمان دیگری نیاز به توسعه فرآیندهای برنامه‌ریزی استراتژیک دارند و تنها در این صورت است که می‌توانند مسیر آینده خود را به سمت نوآوری سوق دهند. همانگونه که دو شرکت اقتصادی مسیرهای متفاوتی را برای دستیابی به اهداف خود طی می‌کنند، شهرها نیز باید با توجه به ظرفیت‌های خود به‌ دنبال مدل منحصربه ‌فرد خود برای پیشرفت باشند.

در واقع هریک از شهرها درست مانند هر یک از انسان ها منحصربه ‌فرد و غیرقابل تکرار هستند و نیازها و فرصت‌های متفاوتی دارند، بنابراین یک شهر برای توسعه و پیشرفت باید برنامه‌ ای مختص به خود را طراحی کند، اولویت‌های خود را مشخص کند و برای انطباق با تغییرات به اندازه کافی منعطف باشد. تجربه شهرهای موفق نشان می‌دهد مسوولان شهری باید نوآوری‌های بیشتری در اجرای طرح ها و برنامه های خود داشته باشند، ارتباطات را تقویت و زمینه جلب مشارکت بخش خصوصی را در اجرای پروژه‌های شهری فراهم نمایند.

گزارش از زبیده چگینی

انتهای پیام/